Interview over het ontwerp van de kunsttoepassing voor het Lumax-gebouw. Tekst Mireille de Putter. Uitgave: LucasX nr.1 2007, pag. 15 t/m 17.

'Fysieke vertrekpunten voor een mentale reis'

Deze winter kunnen de bewoners en andere passanten in de Utrechtse wijk Ondiep kennis maken met een nieuwe kunsttoepassing aan het bedrijfsverzamelgebouw Lumax. Beeldend kunstenaar Frank Halmans (Heerlen, 1963) ontwierp acht kleine omsloten tuinen in verzinkt staal en gepatineerd koper die speels gegroepeerd zijn rond de hoekgevel van deze voormalige drukkerij. Een meanderende regenpijp verbindt de tuintjes met elkaar. Het werk nodigt mensen uit om even stil te staan en te fantaseren over wat zich achter de omheiningen afspeelt. Drukkerij Lumax Van 1918 tot eind jaren zeventig zetelde de drukkerij van de Katholieke Arbeidersvakbond in het Lumax-gebouw en rolden er periodieken, boeken en vooroorlogse Volkskranten van de persen. In 1998 verliet de laatste drukker het pand. Het gebouw kwam leeg te staan en werd door een projectontwikkelaar gekocht met de bedoeling om het te slopen en er woningen te bouwen. De kleinzoon van de eerste directeur heeft zich persoonlijk ingezet om het karakteristieke pand te behouden. De Gemeente Utrecht heeft het geschikt gemaakt om er (door)startende ondernemers in te huisvesten. In de zomer van 2004 is het bedrijfsverzamelgebouw officieel geopend. Via de 1.5% regeling was er budget beschikbaar voor een kunsttoepassing, die zowel het bedrijvenpand als de hele buurt een nieuwe uitstraling zou moeten geven. Enkele kunstenaars werden benaderd om een voorstel te doen. Na de presentatie van het schetsontwerp kreeg Frank Halmans de opdracht om zijn voorstel uit te werken. Uitvergrote kamerplanten Uit het werk van Halmans blijkt een jarenlange fascinatie met de ommuurde tuin. Bij het Lumax-gebouw zijn de miniatuurtuinen onheind door een schutting en voorzien van een poortje. Vanaf straatniveau raak je nieuwsgierig naar wat er zich achter de omheiningen afspeelt. De ommuurde tuinen kunnen worden beschouwd als metafoor voor de bedrijven in het pand. Het zijn autonome cellen, die door de regenpijp met elkaar zijn verbonden. De regenpijp is functioneel en voert daadwerkelijk het hemelwater af. De tuinen hebben het water echter niet nodig, want de uitvergrote kamerplanten zijn van koper. Door de loop van de regenpijp en de zigzaggende afvoerbuizen oogt het geheel, naar Nederlandse maatstaven, wat rommelig en heeft het wat weg van een schematische voorstelling van een productieproces. Halmans heeft een voorliefde voor dit soort complex en warrig leidingwerk. In dit geval is het tevens een bescheiden verwijzing naar het industriele verleden van het pand. Hortus conclusus Al op jonge leeftijd wa Halmans gefascineerd door fresco's en manuscripten met het beeldmotief van de hortus conclusus (omsloten tuin). De intimiteit van het beeld en de idylle spraken hem aan. In de kunst van de middeleeuwen en de renaissance speelt dit beeldmotief een bijzondere rol, zoals we bijvoorbeeld kunnen zien op Fra Angeloco's fresco van de Annunciatie (omstreeks 1440) in het San Marco klooster in Florence. De hortus conclusus symboliseerde onder meer de maagdelijkheid van Maria. In het werk van Halmans verwijst de omsloten tuin naar de ongeschonden mentale ruimte, zodat je bijvoorbeeld kunt dromen en fantaseren over de fysieke ruimte achter de ommuring. De tuin is voor Halmans een fysiek vertrekpunt voor een mentale reis. In eerder werk roept Halmans het beeld op van een tuinman, zijn alter ego, die in zijn schuurtje een plant probeert te kweken in de vorm van een mooi meisje. Dit is voor hem de ultieme metafoor voor het kunstenaarschap.