'Frank Halmans in Utrecht'

Wie de tentoonstelling 'Intussen' van Frank Halmans in het Centraal Museum wil zien, moet goed zoeken. De door Halmans ingerichte kapel wordt in het toch al niet zo overzichtelijke museum nauwelijks aangegeven. Zo dwaal je als bezoeker makkelijk een poosje rond voordat je bent waar je wezen moet. Maar als je de door Halmans tot motel ongebouwde ruimte betreedt, begint het verdwalen pas echt.
Voor zijn tentoonstelling richtte de kunstenaar acht kamers in. Sommige van de objecten in die kamers hebben zelf ook weer kamers. Zo zijn er de kruimeldiefhuizen: tafelstofzuigers die zijn verbouwd tot miniatuurwoningen. Wie door de raampjes naar binnen gluurt, ziet hoopjes stof in de verlaten vertrekken. Ook in de wat grotere combinatie van atelier en stofzuiger ligt stof. Maar tussen het stof staat ook een miniatuurbureautje, en aan de muur hangt een heel klein bouwtekeningetje van het stofzuigeratelier zelf. Het is, als je op je knieën zit om naar binnen te kijken, net alsof je bent opgezogen in het atelier zelf. Door de verkleining van het atelier merk je pas hoe groot het eigenlijk is. Groot genoeg om in te verdwalen.
In de kamer er tegenover hangt een aantal boekenplanken. Daarop staan rijen boeken, die met een mes zo zijn uitgehold dat het rijtjeshuisjes lijken. Huisjes waar je als bezoeker een beetje naar binnen kunt kijken, maar waarvan de interieurs toch grotendeels duister blijven. Verderop ligt een opengeslagen boek. Met een mes is in de pagina's een wenteltrap naar beneden gesneden. Wie klein genoeg is, zou tussen de letters kunnen verdwijnen.
Halmans is een decorbouwer die erin slaagt stofzuigers en boeken te verbouwen tot ruimtes waarin je kunt verdwalen. Maar dezelfde truc haalt hij ook uit met ruimtes die een menselijke maat hebben. Zo is er één kamer waarin Halmans een logeerbed heeft neergezet waarop vier kleine bedden liggen. Het werk is - zoals alles wat Halmans maakt - ernstig, poëtisch en humoristisch. Ernstig omdat alles met vakmanschap zeer realistisch is gemaakt. De poëzie zit hem in de oude wollen dekens en lakens waarmee de bedden zijn opgemaakt. Humoristisch is het beeld van bedden die in een groot bed liggen te slapen. Maar het sublieme is opnieuw de verdwijntruc. Ditmaal is het een gewoon meubel dat door een kleine ingreep verandert in een decorstuk. Door alledaagse objecten te veranderen in decorstukken, verandert Halmans onze omgeving in een gigantisch decor. Voor je het weet verdwaal je in een wereld waarvan je dacht dat je hem snapte. Het werk van Frank Halmans is een oefening in de kunst van het verdwalen. In de tentoonstellingscatalogus staat een door de kunstenaar getekende plattegrond, bestaande uit tientallen straten, allemaal met de tekst 'u bevindt zich hier'. Wie echt verdwaald is, is namelijk even overal.
Wat niet wegneemt dat verdwalen in een museum irritant en onnodig is. Zeker als blijkt dat er een tweede, hoger gelegen zaal bij de tentoonstelling hoort, die nergens staat aangegeven. De decors van Halmans zijn een bezoek meer dan waard, maar het zou helpen als het museum iets meer moeite deed om zijn bezoekers te wijzen waar ze moeten zijn om te verdwalen.

Micha Wertheim in Kunstschrift juni/juli 2010.